Johan Oosterman wint Hermesdorfprijs 2018

Onze hoogleraar Johan Oosterman ontving gisteren tijdens de Nieuwjaarsbijeenkomst van de universiteit de Hermesdorfprijs 2018.

De Hermesdorfprijzen worden elk jaar uitgereikt aan een junior- en een senioronderzoeker die met hun onderzoek belangrijke maatschappelijke impact hebben. In de traditie van de naamgever Hermesdorf wordt daarbij naar onderzoekers gekeken die een zekere vorm van moed hebben getoond, hun nek hebben uitgestoken of niet zijn teruggedeinsd voor weerstand.

Oosterman ontving de prijs voor zijn Maria van Gelre-project, dat begon met een crowdfundingsactie om het gebedenboek van de Gelderse hertogin te laten restaureren en eindigde met de veelgeprezen tentoontelling Ik, Maria van Gelre die de afgelopen maanden in Museum Het Valkhof te zien was.

Lees hier het nieuwsbericht van de universiteit over de uitreiking van de prijs.

31 januari: Neerlandistiek in het Nieuws

Op donderdag 31 januari organiseert de afdeling Nederlandse Taal & Cultuur de jaarlijkse dag Neerlandistiek in het Nieuws voor studenten en andere belangstellenden. Tijdens deze dag worden diverse kanten van de Neerlandistiek belicht door sprekers van binnen en buiten de RU.

Programma

Ontvangst | 9.30 – 9.45 | E 2.53

Opening | Prof. dr. Lotte Jensen | 9.45 – 10.00 | E 2.53

De economische betekenis van taal | Dr. Mieke Smits | 10.00 – 10.45 | E 2.53
Taal is onmiskenbaar van belang voor onze identiteit, onze cultuurbeleving en onze samenleving. Dat geldt voor de Nederlandse taal, voor variëteiten en voor andere talen. Vaak wordt taal tot de zachtere maatschappelijke sectoren gerekend en niet tot de economische sector. In deze lezing gaat Mieke Smits van de Taalunie in op de vraag of dat terecht is en wat de economische betekenis is van taal.

Pauze | 10.45 – 11.00

Hard tegen hard? | Prof. dr. Bé Breij & Dr. Yvette Linders
11.00 – 11.45 | 12.00 – 12.45 | E 2.18
We kunnen er niet omheen: het publieke debat verandert. Welke mogelijkheden biedt de retorica aan communicatieprofessionals om een overtuigend (weer)woord te bieden in het tumult? We verkennen verschillende reactiestrategieën op basis van respectievelijk logos (argumenten), ethos (karakter en reputatie) en pathos (emotie). We kijken naar inhoud en stijl, claims en frames en houden spreker, medium en doelgroep voortdurend in de gaten.

De kunst van het proosten | Adriaan Duiveman MA
11.00 – 11.45 | 12.00 – 12.45 | E 3.14
Alcohol drink je niet zomaar. Van de katholieke mis tot Stef Stuntpiloot, complexe rituele handelingen omlijsten je drankconsumptie. In de zeventiende- en achttiende-eeuwse Nederlanden vormden drinkrituelen een belangrijk onderdeel van het sociale leven van mannen. Aan de hand van drinkliederen en moralistische literatuur loodst cultuurhistoricus Adriaan Duiveman je door de geschiedenis van drinken, dronkenschap en het archetypische drinkritueel: de heildronk.

Literair productiehuis Wintertuin | Tom Verstappen
11.00 – 11.45 | 12.00 – 12.45 | E 3.18
Workshop over het literaire bedrijf, waarin verschillende auteurs en periodes uit de literatuurgeschiedenis voorbij zullen komen.
Vrouwelijk gezever of mannelijke kletskoek – wartaal of werkelijkheid?

Ilona Plug MA | 11.00 – 11.45 | 12.00 – 12.45 | E 3.15
Tijdens de workshop gaan we kijken naar een transcript van een huisarts-patiëntgesprek, waarin we een aantal linguïstische elementen zullen gaan coderen die vaak als kenmerkend worden gezien voor mannelijk of vrouwelijk taalgebruik. Extra uitdaging: kunnen we op basis van het taalgebruik de sekse van de huisarts en de patiënt ‘raden’?

Lunch | 12.45 – 13.45 | Refter

Vertrokken Nederlands | Prof. dr. Nicoline van der Sijs & Kristel Doreleijers MA
14.00 – 14.45 | E 2.53
Al decennialang emigreren jaarlijks (tien)duizenden Nederlanders en Vlamingen om in een ander land een nieuw leven op te bouwen. Algemeen wordt gezegd dat deze emigranten in den vreemde snel hun moedertaal opgeven. Desondanks is nog nooit systematisch onderzocht hoe geëmigreerde Nederlanders en Vlamingen in den vreemde met de Nederlandse taal en de Nederlandse/Vlaamse cultuur omgaan. Om dit te onderzoeken is een wereldwijd pilotproject opgezet door het Meertens Instituut, met medewerking van de Nederlandse Taalunie. In onze presentatie bespreken wij hoe dit project is opgezet en wat de eerste resultaten zijn.

Maria van Gelre: terugblik en toekomst | Prof. dr. Johan Oosterman
14.45-15.30 | E 2.53
Een klein idee van ruim vier jaar geleden groeide uit tot een groot onderzoeksproject en een tentoonstelling die veel belangstelling genereerde en meer dan 50.000 bezoekers trok. De volstrekt onbekende hertogin uit de vijftiende eeuw is doorgedrongen in de canon van sterke en memorabele middeleeuwse vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis, en bijna werd ze de Grootste Gelderlander aller tijden. In deze lezing geef ik een korte geschiedenis van het project en trek ik een paar lessen voor de historische letterkunde en de geesteswetenschappen in onze tijd.

Pauze | 15.30-16.00

Gerbrandt Adriaensz. Bredero: een vrolijkerd of een melancholicus?
Dr. René van Stipriaan | 16.00-17.00 | E. 2.53
Het oeuvre van Gerbrandt Adriaensz Bredero (1585-1618) bestaat voor een groot deel uit vrolijke liedjes en komische toneelstukken. Veel scènes zijn ook nu nog onweerstaanbaar grappig. Toch zit er ook een andere kant aan zijn oeuvre: een deel van zijn werk kenmerkt zich door een bedachtzame en soms zelfs zwaarmoedige toon. Twee zielen in één borst? En in hoeverre speelden gebeurtenissen in zijn eigen tijd hierin mee?

Borrel | 17.15-18.30 | Cultuurcafé

Lotte Jensen op Radio 1 op kerstochtend

Het hemelsche gerecht heeft zich ten lange lesten
Erbarremt over my en mijn benaeuwde vesten
En arme burgery, en op mijn volcx gebed
En dagelix geschrey de bange stad ontzet.

Op Eerste Kerstdag klonken de beroemde openingsverzen van Vondels Gysbreght van Aemstel op het NOS Radio 1 Journaal.

Onze hoogleraar Lotte Jensen mocht daar aanschuiven voor een gesprek met Winfried Baijens over Vondel, het middelbare schoolvak Nederlands, de verengelsing en de studentenaantallen Nederlands.

Luister het hieronder terug.

 

Themanummer ‘Spiegel der Letteren’ over het Nederlandstalige epos

Zojuist verscheen een themanummer van het tijdschrift Spiegel der Letteren over het Nederlandstalige epos, onder gastredactie van Lotte Jensen.

In dit nummer komen nieuwe methodologische benaderingen en invalshoeken aan bod, zoals gender- en religiegeschiedenis, nationalisme-studies en emotiestudies.

Het nieuwe nummer bevat bijdragen van Kornee van der Haven, Lotte Jensen, Christophe Madelein, Jan Oosterholt en Ton van Strien.

Ilona Plug wint Onze Taal @ DRONGO-prijs

Zaterdag 10 november won Ilona Plug (promovendus Communicatie- en informatiewetenschappen aan onze faculteit) de Onze Taal @ DRONGO-prijs voor de beste presentatie tijdens het DRONGO talenfestival. Ilona Plug onderzoekt de rol van sekse en gender bij de communicatie tussen arts en patiënt. De jury, die bestond uit een afvaardiging van Onze Taal en van Drongo zelf, was onder de indruk van de duidelijke manier waarop Plug haar uiterst actuele en relevante onderzoek presenteerde. De onderzoekster wint een masterclass wetenschapscommunicatie, verzorgd door de redactie van Onze Taal.

Eervolle vermeldingen gingen naar het project van Gwennie Debergh van de Universiteit Antwerpen en naar het Moving Arts Project. Debergh onderzoekt of een game leerlingen kan stimuleren complexe literatuur te lezen. Het Moving Arts Project verzamelde en presenteerde de ervaringen van TransTaalKinderen, oftewel kinderen die tolken voor hun familieleden.

De jury was blij verrast met alle verschillende technologieën die werden ingezet voor onderzoek: Facebook, apps, virtual reality … het werd allemaal op creatieve wijze gebruikt om gegevens te verzamelen en voor het voetlicht te brengen.

Weer zin in lezen

Door Tommie van Wanrooij, derdejaars Nederlandse Taal en Cultuur

Op vrijdag 16 november vond het symposium ‘Literatuur voor de klas’ plaats, onder andere in het kader van de Master Language-cursus ‘Moderne letterkunde in het onderwijs’, georganiseerd door de Radboud Universiteit en de Universiteit Utrecht. Het was voor het eerst dat een dergelijk symposium georganiseerd werd, en de eerste editie was meteen een succes met meer dan honderd enthousiaste bezoekers.

Tijdens de opening van het symposium stelde Stefanie Ramachers het doel vast voor de komende uren: erachter komen hoe we op basis van wetenschappelijk onderzoek kunnen bijdragen aan de literatuurdidactische praktijk op middelbare scholen.

De eerste spreker, Roel van Steensel, bijzonder hoogleraar leesgedrag aan de Vrije Universiteit Amsterdam en universitair docent onderwijswetenschappen aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, besprak in zijn fraai getitelde lezing ‘Weerzin tegen lezen of weer zin in lezen’ het belang van een positieve leesmotivatie onder jongeren. Lezen heeft immers een aantoonbaar positief effect op de hersenontwikkeling. Het is dus erg belangrijk om negatieve leeservaringen bij leerlingen te voorkomen. Methodes waarbij jongeren goed begeleid worden bij het kiezen van boeken, bijvoorbeeld door het matchen van boeken en leerlingen, kunnen hier sterk aan bijdragen. De zwakke lezer kan dus met de juiste begeleiding alsnog een sterke lezer worden, die plezier heeft in het lezen.

“Weer zin in lezen” verder lezen

Godverdomme lastig die wetenschap

Door Hanne van Uden

Hoe reageer jij als iemand vloekt? Misschien krijg je er een onprettig gevoel van en wil je de vloeker hierop aanspreken, of misschien ben jij juist zelf de grote vloeker op het feestje van tante Bep. Persoonlijk krullen mijn mondhoeken omhoog bij het horen van vloekwoorden. Op feestjes en partijen zit ik graag naast de hevige vloeker. Extra leuk vind ik het als de vloeker ook nog eens woorden gebruikt die ik nog niet gehoord heb. Tijdens mijn stage kan ik mijn vloekhartje ophalen: ik doe namelijk onderzoek naar vloeken.

Wat doe ik?

Voor mijn stage bekijk ik het gebruik van vloek- en scheldwoorden in recente Nederlandse literatuur. Daarvoor gebruik ik een dataset die bestaat uit 125 boeken. Deze boeken zijn de romans van Nederlandse auteurs die in 2013 in aanmerking kwamen voor de Libris Literatuurprijs. Er is al eerder onderzoek gedaan op basis van deze dataset en dat leverde een prijswinnend artikel op. Ik bekijk welke krachttermen in de dataset voorkomen en hoe ze zich gedragen. Wat voor soort krachtterm is het bijvoorbeeld, een ziekte of een godslastering? Komt de krachtterm het vaakst achteraan of juist vooraan in de zin voor? Daarnaast bekijk ik hoe vaak en op wat voor manier de scheldwoorden gebruikt worden. Dit soort corpusonderzoek wordt naar vloeken bijna niet gedaan, en al helemaal niet in het Nederlands. Heel interessant dus!

“Godverdomme lastig die wetenschap” verder lezen

Ben jij de nieuwe Bredero?

Oproep van de Stichting Bredero 2018

Alle schrijvers, dichters, creatievelingen en podiumbeesten opgelet! Kom jij scherp uit de bocht? Heb je veel gevoel voor humor? Zing jij de sterren van de hemel? Steek jij graag je handen uit de mouwen? Of schrijf je liever hele notitieboeken vol? Dan ben jij misschien de nieuwe Bredero! Strijd mee in the Big Bredero Battle en laat van je horen! Iedereen, waar ook ter wereld, kan meedoen.

THE BIG BREDERO BATTLE VOOR STUDENTEN NEDERLANDS OF EEN ANDERE STUDIE AAN UNIVERSITEITEN EN HOGER BEROEPSOPLEIDINGEN

The Big Bredero Battle is een initiatief van de Stichting Bredero 2018, bij de herdenking van de 400ste sterfdag van deze Amsterdamse dichter en toneelschrijver. Wie is de nieuwe Bredero? In the Big Bredero Battle maken studenten Nederlands of een andere studie zelf een creatieve bewerking van een liedje of een gedicht van Bredero of van een gedeelte uit een van zijn toneelstukken.

DEELNEMERS

Deelname aan the Big Bredero Battle staat open voor alle studenten Nederlands of een andere studie aan universiteiten en hoger beroepsopleidingen (incl. lerarenopleidingen), waar ook ter wereld. De studenten moeten zijn ingeschreven bij het instituut waarvoor ze deelnemen. Hun docent moet de deelname bevestigen en toestemming geven voor publicatie van de inzending op de website www.Bredero2018.nl en voor aankondiging van de wedstrijd op sociale media.

“Ben jij de nieuwe Bredero?” verder lezen

Blije kletskopjes

Door Gaby Verhoeven

Zaterdag 27 oktober was het tijd voor de tweede editie van het Kletskoppen Kindertaalfestival in bibliotheek De Mariënburg, waar ik heb geholpen als vrijwilliger. Dit taalfestival werd georganiseerd door de Radboud Universiteit en het Max Planck Instituut voor Psycholinguïstiek (MPI). En zoals de naam al doet vermoeden, draaide alles op deze dag om taal. Door middel van verschillende activiteiten, zoals een snelcursus Zweeds of Spaans, meertalige voorleessessies, taalonderzoekjes en een Nijntje-voorstelling, konden de 350 tot 380 (!) aanwezige kinderen stickers verzamelen. Als hun stickerkaart vol was, konden ze een cadeautje en een certificaat ophalen, dat ondertekend werd door “echte” taalwetenschappers.

Het was erg leuk om te zien hoe enthousiast kinderen, maar ook hun ouders, bezig waren met de verschillende activiteiten. Ik heb meerdere malen gehoord dat kinderen nog niet naar huis wilden, omdat ze nog één taalonderzoekje moesten doen of dat ze toch écht nog even wat Japanse woordjes wilden leren. Ook ouders werden door deze dag gestimuleerd om na te denken over het belang van taal voor de ontwikkeling van hun kinderen. Terwijl hun kinderen bezig waren met taalonderzoekjes, stelden zij leergierig vragen aan studenten en medewerkers van de RU en het MPI over van alles en nog wat. Ze reageerden vaak ook enthousiast als ik ze de vraag stelde of ze zich in wilden schrijven voor de database voor het Baby & Child Research Center en het 2in1 project van de RU. Dit houdt in dat zij benaderd kunnen worden om deel te nemen aan onderzoek naar bijvoorbeeld tweetaligheid bij kinderen of om vroege taalontwikkeling bij jonge kinderen.

Kortom: het was een hele leuke dag waarop de kinderen en hun ouders gezien hebben hoe interessant taalonderzoek is én waarmee mogelijke participanten gevonden zijn voor toekomstige onderzoeken. Kijk vooral ook eens op de Facebook-pagina voor een wat uitgebreider overzicht van wat er allemaal gedaan is én geef je vooral ook op als vrijwilliger voor de derde editie van volgend jaar! Ik heb namelijk een voldaan gevoel overgehouden aan een dag vol met blije kletskopjes!

De dag dat ik ontdekte dat Couperus een voorliefde had voor vrouwen met grote neuzen

Op 1 november bezochten de eerstejaars in het kader van de cursus ‘Wat is literatuur?’ het Literatuurmuseum in Den Haag. Student Hilde Berndt doet verslag.

Afgelopen donderdag ging ik samen met enkele docenten en 27 andere eerstejaars studenten Nederlandse Taal en Cultuur naar het Literatuurmuseum Den Haag. Ik moet eerlijk zeggen dat mijn wekker me niet heel enthousiast maakte voor de excursie: de tentamens waren toch voorbij? Vakantie! Al gauw bleek het literatuurmuseum een prima plek om je posttentamenweek ergo vakantie te spenderen. Eenmaal binnen vloog ik met wat medestudenten meteen de museumwinkel in om te snuffelen in kinderboeken, pauwenveren en gedichten van Paul van Ostaijen. Als dit alleen al de museumwinkel was, beloofde dat veel goeds. We hadden er zin in.

Onze gastheer Bertram Mourits leidde ons naar een ruimte waar we wat uitleg zouden krijgen. Om daar te komen moesten we eerst door een soort galerij. Behalve het archief en een kinderboekenmuseum bleek het Literatuurmuseum ook nog een accurate replica van de Franse Salon te herbergen: schilderijen tot aan het plafond, met allemaal bekende gezichten. Ik wilde ze zo graag allemaal bekijken, maar eerst werd ons verteld wat het archief allemaal behelst. De hoeveelheid materiaal maakte indruk. Er lag zeven kilometer aan liefdesbrieven, manuscripten, bankafschriften, bonnetjes en kladpapiertjes gearchiveerd. Ik benijdde het voorrecht van de archiefmedewerkers om geheim materiaal toch in te mogen zien. Je zou jezelf elke dag maar mogen bezighouden met literaire gossip, wauw.

“De dag dat ik ontdekte dat Couperus een voorliefde had voor vrouwen met grote neuzen” verder lezen